مقدمه
در دنیای تجهیزات صوتی حرفه‌ای، شناخت تفاوت اسپیکر اکتیو و پسیو یکی از اولین گام‌ها برای خرید یک سیستم صوتی ایده‌آل است. بسیاری از خریداران هنگام انتخاب بلندگو نمی‌دانند کدام نوع برای نیازشان مناسب‌تر است؛ اسپیکر اکتیو با آمپلیفایر داخلی یا اسپیکر پسیو که نیاز به تقویتکننده جداگانه دارد.
در این مقاله از ایران آذین، تمام جنبه‌های فنی، کاربردی و اقتصادی این دو نوع اسپیکر را بررسی می‌کنیم تا شما بتوانید با آگاهی کامل، بهترین انتخاب را برای خانه، سالن، یا اجرای زنده خود انجام دهید.
فهرست مطالب
اسپیکر اکتیو چیست؟
اسپیکر اکتیو (Active Speaker) نوعی بلندگو است که آمپلیفایر داخلی دارد. یعنی برای عملکرد آن نیازی به دستگاه پاور امپ جداگانه نیست. در واقع همه‌ی اجزای اصلی — شامل درایورها، کراس‌اوور (Crossover) و آمپلیفایر — در داخل بدنه اسپیکر تعبیه شده‌اند و به‌صورت هماهنگ با هم کار میکنند.
ساختار داخلی اسپیکر اکتیو
در اسپیکر اکتیو، سیگنال صوتی از منبع (مانند میکسر یا لپ‌تاپ) وارد اسپیکر میشود. سپس در داخل آن، سیگنال به چند باند فرکانسی تقسیم شده و هر باند توسط آمپلیفایر مخصوص خود تقویت میشود.
برای مثال، صدای بیس توسط آمپلیفایر جداگانه برای ووفر و صدای تریبل توسط آمپلیفایر مخصوص توییتر تقویت میشود. این طراحی باعث میشود صدایی دقیقتر و شفافتر تولید شود.
ویژگی‌های اصلی اسپیکر اکتیو
- دارای آمپلیفایر داخلی با توان متناسب با درایورها
- ورودی برق مستقل برای تغذیه مدارها
- دارای کنترل‌های تنظیم صدا، EQ، گین و گاهی فیلتر کراس‌اوور
- نصب آسان و سریع بدون نیاز به تجهیزات جانبی
مزایای اسپیکر اکتیو
- هماهنگی دقیق بین قطعات داخلی: تولیدکننده آمپلیفایر و درایور را با دقت کالیبره می‌کند تا بهترین خروجی ممکن حاصل شود.
- سادگی در راه‌اندازی: فقط کافی است اسپیکر را به برق و منبع صدا متصل کنید.
- کیفیت صوت پایدار: به دلیل تنظیمات داخلی کارخانه، صدای خروجی همیشه در بهترین حالت قرار دارد.
- قابلیت کنترل جداگانه هر اسپیکر: در صورت استفاده از چند اسپیکر اکتیو، هرکدام به‌صورت مستقل کنترل می‌شوند.
- مناسب برای فضاهای سیار و اجرای زنده کوچک.
اسپیکر پسیو چیست؟
اسپیکر پسیو (Passive Speaker) برعکس مدل اکتیو، آمپلیفایر داخلی ندارد. برای کار کردن، باید از طریق کابل اسپیکر به یک پاور امپ جداگانه متصل شود. در این حالت، سیگنال صوتی ابتدا در آمپلیفایر تقویت میشود و سپس به بلندگو منتقل می‌گردد.
مقاله پیشنهادی: راهنمای جامع خرید اسپیکر JBL
ساختار اسپیکر پسیو
در اسپیکر پسیو، یک مدار ساده‌تر شامل درایورها و کراس‌اوور وجود دارد. آمپلیفایر خارجی سیگنال صوتی را با توان مناسب به اسپیکر می‌فرستد و وظیفه‌ی کنترل کلی سیستم نیز معمولاً از طریق میکسر یا پردازشگر صدا انجام میشود.
ویژگی‌های اسپیکر پسیو
- بدون آمپلیفایر داخلی
- نیازمند پاور امپ مناسب با توان و امپدانس بلندگو
- وزن سبک‌تر نسبت به اکتیو
- مناسب برای نصب دائمی در فضاهای بزرگ
اسپیکر پسیو دیواری JBL Control 25
مزایای اسپیکر پسیو
- وزن و حجم کمتر، در نتیجه حمل‌ونقل آسان‌تر
- انعطاف بالا در طراحی سیستم صوتی: میتوان از یک آمپلیفایر برای چند اسپیکر استفاده کرد.
- هزینه تعمیر و نگهداری پایین‌تر
- قابلیت ارتقا و تنظیم دلخواه سیستم صوتی
- مناسب برای سالن‌های بزرگ، سینما، تئاتر و اجراهای حرفه‌ای
تفاوت اسپیکر اکتیو و پسیو از نظر عملکرد
| ویژگی | اسپیکر اکتیو | اسپیکر پسیو |
|---|---|---|
| نوع تقویت صدا | داخلی (Built-in) | خارجی (External Amp) |
| نیاز به برق مستقیم | دارد | ندارد |
| کنترل صدا و EQ | روی خود اسپیکر | از طریق آمپلیفایر یا میکسر |
| وزن و ابعاد | سنگین‌تر | سبک‌تر |
| نصب و راه‌اندازی | سریع و ساده | نیاز به تجهیزات جانبی |
| هزینه اولیه | بیشتر | کمتر |
| تعمیر و نگهداری | پیچیده‌تر | آسان‌تر |
| کاربرد معمول | اجراهای زنده، DJ، استودیو | سالن‌های بزرگ، سیستم‌های دائمی |
بررسی تفاوت اسپیکر اکتیو و پسیو از دیدگاه فنی
۱. منبع تغذیه
اسپیکر اکتیو به برق نیاز دارد زیرا آمپلیفایر داخلی آن باید تغذیه شود. در مقابل، اسپیکر پسیو تنها از سیگنال خروجی پاور امپ استفاده می‌کند و خودش انرژی مستقلی مصرف نمیکند.
۲. کراس‌اوور (Crossover)
در اسپیکر اکتیو، کراس‌اوور قبل از آمپلیفایر قرار دارد (Active Crossover).
در اسپیکر پسیو، کراس‌اوور بعد از آمپلیفایر است (Passive Crossover).
این تفاوت باعث میشود در اسپیکرهای اکتیو، دقت تفکیک فرکانسی و کیفیت صدا بالاتر باشد.
۳. هماهنگی آمپلیفایر و درایور
در مدل‌های اکتیو، کارخانه تولیدکننده دقیقاً توان آمپلیفایر را با درایورها تنظیم می‌کند. اما در مدل پسیو، کاربر باید خودش پاور امپ مناسب را انتخاب کند.
۴. ایمنی و پایداری
در سیستم‌های بزرگ، اسپیکرهای پسیو ایمن‌ترند زیرا منبع برق فقط در یک نقطه (آمپلیفایر) وجود دارد.
اما در اکتیو، هر اسپیکر به‌طور جداگانه برق‌دار است که نیاز به ایمنی و کابل‌کشی دقیق دارد.
انتخاب بین اسپیکر اکتیو و پسیو بر اساس نوع کاربری
🔸 برای اجرای زنده و گروه موسیقی
اسپیکرهای اکتیو مانند JBL EON715 یا QSC K12.2 بهترین گزینه‌اند؛ زیرا نصب سریع، صدای شفاف و کنترل مستقل دارند.
🔸 برای سالن‌های سینما و همایش
اسپیکرهای پسیو مثل JBL SRX815 یا Electro-Voice ELX215 انتخاب حرفه‌ای‌تری هستند. این مدل‌ها قابلیت اتصال به سیستم مرکزی و پردازش دقیق صدا را دارند.
🔸 برای استفاده خانگی یا استودیو
اسپیکرهای اکتیو رومیزی (مانند JBL 305P MkII) گزینه‌ای فوق‌العاده برای تولید محتوا و میکس صدا هستند، زیرا بی‌نیاز از آمپلیفایر جداگانه‌اند.
🔸 برای سیستم‌های ثابت و نصب دائمی
پسیو انتخاب مطمئن‌تری است. هزینه نگهداری کمتر، عملکرد پایدارتر و کابل‌کشی سازمان‌یافته‌تری دارد.
برند JBL و نقش آن در هر دو دسته اسپیکر
برند JBL از پیشگامان طراحی اسپیکرهای اکتیو و پسیو در دنیاست.
در سری‌های حرفه‌ای مانند SRX و PRX، مدل‌های اکتیو با توان بالا و سیستم کنترل دیجیتال عرضه می‌شوند، در حالی که سری‌های Control و VRX پسیو برای فضاهای تجاری و سالن‌ها طراحی شده‌اند.
این تنوع باعث شده JBL انتخاب اول بسیاری از مهندسان صدا، سالن‌داران و طراحان آکوستیک باشد.
نکات حرفه‌ای هنگام خرید اسپیکر اکتیو یا پسیو
۱. توجه به توان خروجی (Watt RMS)
همیشه توان واقعی (RMS) را بررسی کنید، نه توان تبلیغاتی (Peak). اسپیکر پسیو معمولاً نیاز به آمپلیفایر با توان ۲۰٪ بیشتر از مقدار RMS دارد.
۲. بررسی امپدانس (Ohm)
در اسپیکرهای پسیو، امپدانس معمولاً بین ۴ تا ۸ اهم است و باید با خروجی پاور امپ مطابقت داشته باشد.
۳. جنس بدنه و طراحی کابینت
بدنه چوبی صدای گرم‌تری تولید می‌کند، در حالی که بدنه پلاستیکی یا فایبر وزن کمتر و دوام بالاتری دارد.
۴. نوع درگاه‌ها و ورودی‌ها
در اسپیکر اکتیو، ورودی‌های XLR، TRS و RCA رایج هستند. در پسیو، تنها ورودی اسپیکر از طریق کابل نرمال Speakon یا Banana Plug است.
۵. موقعیت نصب و فضا
اگر فضا کوچک و متحرک است، اکتیو کاربردی‌تر است. در فضاهای بزرگ و ثابت، پسیو عملکرد بهتری دارد.
آینده اسپیکرها؛ ترکیب فناوری دیجیتال با اکتیو و پسیو
با پیشرفت فناوری، مرز میان اسپیکر اکتیو و پسیو در حال کاهش است.
برخی مدل‌ها مانند JBL SRX900 Series قابلیت کنترل دیجیتال از طریق نرم‌افزار، تنظیم EQ از راه دور، و اتصال شبکه دارند.
در آینده، حتی اسپیکرهای پسیو نیز ممکن است با ماژول‌های DSP و آمپلیفایر خارجی هوشمند ترکیب شوند تا صدایی دقیقتر و پایدارتر ارائه دهند.
جمع‌بندی: تفاوت اسپیکر اکتیو و پسیو در یک نگاه
اگر بخواهیم خلاصه کنیم:
- اسپیکر اکتیو برای کاربرانی مناسب است که سادگی نصب و کیفیت صدای آماده را می‌خواهند.
- اسپیکر پسیو برای کاربران حرفه‌ای مناسب است که کنترل و انعطاف بالا در طراحی سیستم صوتی را ترجیح می‌دهند.
در نهایت، انتخاب بین اکتیو و پسیو به نوع فضا، بودجه، کاربرد و سطح تخصص شما بستگی دارد.
ایران آذین توصیه می‌کند پیش از خرید، از مشاوره فنی متخصصان صوتی استفاده کنید تا ترکیب درستی از آمپلیفایر و اسپیکر انتخاب شود.
سوالات متداول درباره تفاوت اسپیکر اکتیو و پسیو
-
۱. تفاوت اسپیکر اکتیو و پسیو در چیست؟
تفاوت در وجود آمپلیفایر داخلی است؛ اسپیکر اکتیو دارای آمپلیفایر داخلی است اما پسیو برای کارکرد به پاور امپ جداگانه نیاز دارد.
-
۲. آیا اسپیکر اکتیو بهتر از پسیو است؟
بهتر یا بدتر بودن بستگی به کاربرد دارد؛ اکتیو برای کارهای سریع و سیار بهتر است، پسیو برای نصبهای دائمی.
-
۳. آیا میتوان از اسپیکر پسیو بدون آمپلیفایر استفاده کرد؟
خیر. اسپیکر پسیو بدون تقویتکننده هیچ صدایی تولید نمیکند.
-
۴. آیا اسپیکر اکتیو برای دی جی مناسب است؟
بله، اکثر دی جیها به دلیل حمل آسان و نصب سریع از اسپیکر اکتیو استفاده میکنند.
-
از نظر کیفیت صدا، تفاوت اسپیکر اکتیو و پسیو چقدر است؟
تفاوت اسپیکر اکتیو و پسیو از نظر کیفیت صدا به نحوه طراحی داخلی و تنظیم آمپلیفایر بستگی دارد. در اسپیکر اکتیو، هماهنگی بین درایورها و آمپلیفایر معمولاً دقیقتر است و صدایی شفافتر ارائه میدهد.
-
آیا میتوان اسپیکر اکتیو و پسیو را با هم در یک سیستم استفاده کرد؟
در حالت کلی بله، اما نیازمند تنظیم دقیق سطح سیگنال و توان است تا توازن صدا حفظ شود. تفاوت اسپیکر اکتیو و پسیو در نحوه دریافت و تقویت سیگنال باعث میشود که اتصال همزمان آنها نیازمند دقت بیشتری باشد.