پیتر فیل، مورخ و طراح، می‌گوید: «صندلی یکی از طراحی‌شده‌ترین، مطالعه‌شده‌ترین و پرکاربردترین مصنوعات دوران مدرن است.» جای تعجب نیست که طرح صندلی‌ها ما را به تفکر وا می‌دارد. استین لیو بور، مدیر مجموعه کلاسیک شرکت ویترا، توضیح می‌دهد: «اگر تاریخچه صندلی‌ها را مطالعه کنید، جهان را دوباره کشف خواهید کرد. از صندلی‌های معاصر تا نمونه‌های هزاران ساله، می‌توانیم درباره راحتی، ارگونومی، کیفیت، متریال، عملکرد، اتصالات، ابعاد و به ویژه پایداری آنها بیاموزیم.»
در خصوص ویژگی‌های یک صندلی خوب، لیو بور معتقد است که طراحی موفق «صندلی‌ای راحت است که عملکردش مطابق با کاربردش باشد و متریال و اتصالاتی با کیفیت و طول عمر بالا داشته باشد.» پیتر فیل نیز اضافه می‌کند که فراتر از این معیارها، صندلی واقعاً عالی ارتباط ویژه‌ای با کاربر برقرار می‌کند؛ ارتباطی که می‌تواند فیزیکی، روانی، ساختاری، فکری، ایدئولوژیک، عاطفی، زیبایی‌شناسانه، فرهنگی یا حتی معنوی باشد.
البته، هر صندلی خوب نتیجه تعداد زیادی تلاش و شکست بوده است که مسیر پیشرفت را هموار کرده‌اند. در میان این تلاش‌ها، برخی طراحی‌ها فراتر از عملکرد صرف، به نمادی از نبوغ طراحان تبدیل شده‌اند. مثل صندلی چوب خمیده دست‌ساز مایکل تونت، صندلی راحتی لوکوربوزیه متعلق به عصر ماشینی، صندلی با طرح گل لاله و یا اولین صندلی پلی‌کربنات کاملاً شفاف جهان. هرکدام از این صندلی‌ها جایگاه ویژه‌ای در تاریخ طراحی دارند.
فهرست مطالب
صندلی Thonet 209
سال ساخت: ۱۸۵۹ میلادی
طراح: مایکل تونت
محل ساخت: اتریش
صندلی چوب خمیده که به Thonet 209 نیز معروف است، نه تنها به دلیل محبوبیتش در رستوران‌ها جایگاه ویژه‌ای دارد، بلکه یکی از مهم‌ترین نوآوری‌ها در طراحی صندلی محسوب می‌شود. مایکل تونت، کابینت‌ساز پروسی‌الاصل، در حال آزمایش روش‌های جدید خم کردن چوب با بخار بود و آن را با پرس‌های مکانیکی شکل می‌داد. او این صندلی را برای قهوه‌خانه Daum در وین طراحی کرد و با پنج پسرش شرکت تولید مبلمان وین را راه‌اندازی کرد. پیتر فیل می‌گوید: «این مدل پرفروش‌ترین صندلی تاریخ است و تا سال ۱۹۳۰، پنجاه میلیون عدد از آن فروخته شد.» پشتی تقریباً دایره‌ای این صندلی، نمادی برای مدرنیست‌ها است و خود لوکوربوزیه هم از آن در ساختمان‌هایش استفاده می‌کرد.
صندلی Wassily B3
سال ساخت: ۱۹۲۵ و ۱۹۲۸ میلادی
طراح: مارسل بروئر
محل ساخت: ایتالیا
صندلی Wassily B3 اولین صندلی کانتی لیور بود که استانداردهای چهارپایه را به چالش کشید. مارسل بروئر، معمار مجارستانی، از طرح فرمان دوچرخه الهام گرفت و اولین صندلی ساخته شده از لوله فولادی را در سال ۱۹۲۵ معرفی کرد. همزمان با او، معماران هلندی و آلمانی دیگر نیز طرح‌های مشابهی داشتند، اما طراحی بروئر به دلیل تناسب بهتر، استحکام و راحتی بیشتر، توانست تحولی در طراحی مبلمان ایجاد کند. این صندلی با طراحی انتزاعی‌اش، فرد را روی پایه‌های معلق نگه می‌دارد، انگار روی هوا شناور است و فقط با دو پایه حمایت می‌شود. سه سال بعد، بروئر نسخه ساده‌ای از صندلی عصایی را با شرکت Knoll عرضه کرد. امروز، این صندلی‌ها در موزه‌هایی مانند MoMA و V&A نگهداری می‌شوند.
صندلی Transat
سال ساخت: ۱۹۲۷ میلادی
طراح: ایلین گری
محل ساخت: فرانسه
صندلی Transat، که ایلین گری به عنوان صندلی کنار استخر در ویلای خود استفاده می‌کرد، یکی از ماندگارترین قطعات معماری شد. این صندلی نامش را از کشتی «ترانس آتلانتیک» گرفته است و یادآور صندلی‌های عرشه‌ای کشتی‌های بخار است. چهارچوب براق و نازک، به همراه پشتی قابل تنظیم، راحتی و وقار را تداعی می‌کند. وقتی در سال ۱۹۲۹ در مجله L’Architecture Vivante معرفی شد، به نماد ایلین گری تبدیل شد. این صندلی در خانه‌های طراحان معروف قرار داشت و در حراجی سال ۲۰۰۹ به قیمت حیرت‌آور ۲۷.۸ میلیون دلار فروخته شد که گران‌ترین صندلی فروخته شده جهان است.
صندلی GRAND CONFORT LC2
سال ساخت: ۱۹۲۸ میلادی
طراح: شارلوت پریاند، لوکوربوزیه و پیر ژانرت
محل ساخت: فرانسه
صندلی GRAND CONFORT LC2 با اعتماد به نفس کامل ظاهر می‌شود. شارلوت پریاند و پیر ژانرت، به درخواست لوکوربوزیه، این صندلی را برای یک انجمن معماری در پاریس طراحی کردند. ویژگی خاص این مدل، پوشاندن اسکلت فلزی در نمای بیرونی است که لوله‌های فولادی را به نمایش می‌گذارد. این طراحی هندسی و منطقی، زیبایی‌شناسی معماری مدرن لوکوربوزیه را به خوبی نشان می‌دهد. لوکوربوزیه این صندلی را «جعبه بالش» نامید و این سبک به نمادی ماندگار از مدرنیسم تبدیل شد.
صندلی BARCELONA MR90
سال ساخت: ۱۹۲۹ میلادی
طراح: لودویگ میس وندر روهه و لیلی رایش
محل ساخت: امریکا
برخی صندلی‌ها کاملاً منظور طراحی خود را منتقل می‌کنند، و این صندلی یکی از آنها است. صندلی بارسلونا برای خانواده سلطنتی طراحی شد؛ معمار آلمانی-آمریکایی میس وندر روهه و پیشگام طراحی لوله‌ای، لیلی رایش، آن را برای غرفه نمایشگاه بین‌المللی بارسلونا ساختند که پادشاه و ملکه اسپانیا از آن بازدید کردند. آنها رویکرد مدرن «کمتر، بهتر» را به کار بردند و از مدلهای تاریخی الهام گرفتند. چهارچوب قیچی شکل این صندلی از صندلی‌های امپراتوری روم و مصر الهام گرفته است. روکش فلزی کروم و چرم دوخت‌خورده آن، ترکیبی شیک و چشم‌نواز ایجاد کرده است. این صندلی ابتدا قرار نبود تولید انبوه شود، اما از سال ۱۹۵۳ شرکت Knoll آن را به بازار عرضه کرد و امروز یکی از محبوب‌ترین مدل‌هاست.
صندلی LCW
سال ساخت: ۱۹۴۵ میلادی
طراح: چارلز و ری ایمز
محل ساخت: امریکا
زوج طراح آمریکایی چارلز و ری ایمز، سال‌ها روی فرآیندهای ساخت مبلمان کار کردند و در نهایت دستگاهی به نام «کازام!» ساختند که ورق‌های تخته‌سه‌لا را به شکل‌های ترکیبی خم می‌کرد. صندلی تخته‌سه‌لایی LCW نتیجه این نوآوری است. این صندلی در سال ۱۹۴۶ در نمایشگاهی درباره «طراحی ارگانیک مبلمان خانگی» معرفی شد. طراحی آن از انحنای ملایم چیپس سیب‌زمینی الهام گرفته شده و شکل گهواره‌ای راحتی دارد که برای همه افراد مناسب است. جودیت میلر، تاریخ‌نگار صندلی، می‌گوید این طراحی بسیار جلوتر از زمان خود بود. ایمزها به طور نوآورانه از پایه‌های لاستیکی ضد شوک استفاده کردند که باعث انعطاف‌پذیری و راحتی بیشتر می‌شد. امروزه این صندلی همچنان زیبا، راحت و مقرون‌به‌صرفه است و نشانه نبوغ این زوج است.
صندلی لانژ
سال ساخت: ۱۹۵۶ میلادی
طراح: چارلز و ری ایمز
محل ساخت: امریکا
اگر صندلی LCW را ماشینی معمولی فرض کنیم، صندلی لانژ و زیرپایی‌اش مانند رولزرویس قرن بیستم است. پیتر فیل می‌گوید این صندلی دقیقاً لوکس‌ترین صندلی زمان خود بود و هنوز هم قیمت بالایی دارد. این صندلی یکی از شناخته‌شده‌ترین طرح‌های ایمز است و دلیل خوبی هم دارد. جودیت میلر می‌گوید این صندلی راحت و پفکی، شبیه تختخواب‌های ویکتوریایی است. ایمزها که بیشتر برای مبلمان ارزان‌قیمت شناخته می‌شوند، در این مورد یک اثر مجلل خلق کردند. این صندلی در دفاتر کار و اتاق‌های مطالعه به خوبی جا می‌افتد و بهترین نمونه تکامل صندلی لانژ محسوب می‌شود. شرکت ویترا این مدل را از سال ۱۹۵۶ بدون وقفه تولید کرده است.
قیمت و مدلهای صندلی ها را در این صفحه ببینید
صندلی DAR
سال ساخت: ۱۹۴۸ تا ۱۹۵۰ میلادی
طراح: چارلز و ری ایمز
محل ساخت: امریکا
صندلی DAR از مهم‌ترین طراحی‌های چارلز و ری ایمز به شمار می‌رود. پیتر فیل معتقد است که این صندلی نوآوری بزرگی بود که به نیازهای یک جامعه در حال تغییر پاسخ داد. DAR مخفف «Dining Armchair Rod base» است و ترکیبی از سبک پاریسی و طراحی کلاسیک دهه ۵۰ است. پایه این صندلی شبیه به برج ایفل است و بدنه آن ارگونومیک و زیباست. همچنین این طرح اولین نمونه‌ای بود که ایده تعویض قطعات را در صندلی‌ها معرفی کرد. از دهه ۵۰ شرکت ویترا این صندلی را تولید می‌کند و مدلهای کپی زیادی از آن ساخته شده است.
صندلی WOMB
سال ساخت: ۱۹۴۷ تا ۱۹۴۸ میلادی
طراح: ایرو سارینن
محل ساخت: امریکا
فلورانس نول، معمار پیشگام سبک مدرن و طراح مبلمان، در سال ۱۹۴۸ از ایرو سارینن خواست صندلی‌ای راحت بسازد که بتوان در آن جابجا شد. پاسخ سارینن صندلی WOMB بود. این صندلی بدنه‌ای یکپارچه از پلیمر تقویت‌شده با الیاف دارد که به وسیله یک سازنده قایق به تولید رسید. طراحی آن طوری است که فرد به راحتی می‌تواند وضعیت خود را تغییر دهد و جابجا شود. از ویژگی‌های بارز این صندلی، جایگاه مخصوص آرنج است که راحتی بیشتری فراهم می‌کند.
صندلی WISHBONE
سال ساخت: ۱۹۴۹
طراح: هانس وگنر
محل ساخت: دانمارک
با الهام از نقاشی بازرگانان دانمارکی در سال ۱۹۴۴، صندلی Wishbone در سال ۱۹۴۹ به‌طور اختصاصی برای شرکت Carl Hansen & Søn طراحی شد. این صندلی که به نام صندلی Y نیز شناخته می‌شود، در فرایندی پیچیده و دقیق تولید می‌شود که شامل بیش از ۱۰۰ مرحله است. در این فرآیند، چوب پشتی صندلی با بخار به شکل استخوان جناغ خم می‌شود و نشیمن آن با حدود ۱۲۲ متر طناب کاغذی، به‌صورت دستی و طی یک ساعت بافته می‌شود. این میزان دقت و ظرافت در ساخت، به‌خوبی ارزش آن را نشان می‌دهد. طراحی ساده اما چشم‌نواز این صندلی، آن را به یکی از نمادهای برجسته سبک اسکاندیناوی و انتخابی محبوب برای اتاق‌های غذاخوری و دفاتر کاری تبدیل کرده است.
صندلی ANT
سال ساخت: ۱۹۵۱ تا ۱۹۵۲ میلادی
طراح: آرنه ژاکوبسن
محل ساخت: دانمارک
آرنه ژاکوبسن، که پیش از آن به‌عنوان معماری برجسته شناخته می‌شد، این صندلی سبک‌وزن را برای غذاخوری کارخانه داروسازی دانمارکی Novo Nordisk طراحی کرد. این صندلی اولین نمونه‌ای بود که از یک تکه تخته سه‌لایه ساخته شد و پشتی آن با انحنایی ملایم، متناسب با آناتومی بدن طراحی شده است. نسخه اولیه صندلی سه پایه داشت و ژاکوبسن اصرار زیادی بر حفظ همین ساختار داشت. اما پس از درگذشت او در سال ۱۹۸۰، پایه چهارم به صندلی اضافه شد و رنگ‌های متنوعی برای آن عرضه شد. این صندلی که توسط شرکت Fritz Hansen تولید شده، پایه و الهام‌بخش بسیاری از طرح‌های بعدی ژاکوبسن شد؛ از جمله صندلی مدل ۳۱۰۷ از مجموعه سری ۷ که با ساختاری مشابه، به فروش فوق‌العاده‌ای دست یافت.
صندلی EGG
سال ساخت: ۱۹۵۷ تا ۱۹۵۸
طراح: آرنه ژاکوبسن
محل ساخت: دانمارک
مانند بسیاری از نوآوری‌های بزرگ، صندلی تخم‌مرغی ژاکوبسن حاصل مجموعه‌ای از آزمون و خطا بود. ژاکوبسن پیش از طراحی نهایی، در گاراژ خانه‌اش با سیم و پلاستیک به آزمایش ساختار صندلی پرداخت تا به فرم دلخواه برسد. این صندلی که ابتدا با روکش قرمز تولید شد، برای لابی هتل رویال SAS در کپنهاگ طراحی گردید؛ بخشی از طراحی خود هتل نیز بر عهده ژاکوبسن بود. صندلی تخم‌مرغی به‌عنوان جواهر طراحی این پروژه، به نمادی ماندگار از سبک مدرن دانمارکی تبدیل شد. ساختار بزرگ، شیک و ارگونومیک آن که از یک قاب فولادی با روکشی از فوم شکل گرفته، به‌گونه‌ای طراحی شده است که گویی نشیمن‌گاه فرد را درون یک قنداق گرم و امن در آغوش می‌گیرد و به همین دلیل مورد تحسین طراحان و کاربران قرار گرفته است.
صندلی SWAN
سال ساخت: ۱۹۵۷ تا ۱۹۵۸ میلادی
طراح: آرنه ژاکوبسن
محل ساخت: دانمارک
این صندلی نیز در سال ۱۹۵۸ توسط آرنه ژاکوبسن برای هتل رادیسون SAS رویال در کپنهاگ طراحی شد و شباهت زیادی به مدل Egg دارد. بدنه‌ی صندلی SWAN از مواد مصنوعی قالب‌گیری شده ساخته شده و روی پایه‌های فولادی و آلومینیومی قرار می‌گیرد. طراحی این صندلی به گونه‌ای است که می‌تواند به صورت ۳۶۰ درجه روی پایه بچرخد، که این یک نوآوری مهم در طراحی مبلمان محسوب می‌شود. صندلی SWAN برای استفاده در لابی‌ها، سالن‌های استراحت فرودگاه‌ها، منازل و فضاهای دیگر مناسب است و همچنان توسط شرکت فریتز هانسن تولید می‌شود.
صندلی PAPA BEAR
سال ساخت: ۱۹۵۴ میلادی
طراح: هنس وگنر
محل ساخت: دانمارک
این صندلی با طراحی نوآورانه توسط یک روزنامه‌نگار خلق شد و به نام خلاقانه «صندلی بابا خرسی» شناخته می‌شود، که قیمت آن حدود ۱۸۴۰۰ دلار است. جای تعجب ندارد، زیرا در میان تقریباً ۵۰۰ صندلی که هانس وگنر در طول زندگی خود طراحی کرد، این صندلی محبوب‌ترین و ویژه‌ترین اثر او بود. این صندلی با پشتی بلند و دسته‌هایی که برای آن طراحی شده، راحتی و شکوه خاصی به فضای نشستن می‌بخشد.
صندلی TULIP
سال ساخت: ۱۹۵۵ تا ۱۹۵۶
طراح: ایرو سارینن
محل ساخت: امریکا
در سال ۱۹۵۷، ایرو سارینن مجموعه‌ای از صندلی‌ها را معرفی کرد که پاسخی به «دنیای زشت، گیج‌کننده و ناآرام» زیر میز و صندلی‌ها بود. در میان آنها، صندلی لاله‌ای شکل به‌عنوان یک قطعه هنری برجسته شد که پایه‌های سنتی صندلی‌ها را با بدنه‌ای شیک و شکل لاله ترکیب می‌کرد. این مدل، ظاهری مدرن و زیبا داشت که از هر زاویه چشم‌نواز بود.
پیتر فیل می‌گوید: «صندلی لاله‌ای با طراحی بسیار زیبا، یکی از نخستین تلاش‌های جدی طراحان برای ساخت صندلی‌ای منحصر به فرد از یک متریال بود. اما سارینن موفق نشد این هدف را کاملاً محقق کند و در نهایت پایه آلومینیومی ریخته‌گری شده را به بدنه پلاستیکی متصل کرد. هرچند این طراحی از نظر ساختاری یکپارچه نبود، اما از نظر بصری یکپارچه به نظر می‌رسید.»
شرکت Knoll از سال ۱۹۵۷ صندلی Tulip را تولید کرده و آن را به یک موفقیت بزرگ تجاری تبدیل کرده است.
صندلی PANTON
سال ساخت: ۱۹۵۹ تا ۱۹۶۰
طراح: ورنر پنتون
محل ساخت: دانمارک
پیشرفت‌های تکنولوژیکی پس از جنگ، تولید پلاستیک را که به یکی از بزرگ‌ترین صنایع جهان تبدیل شد، آسان‌تر کرد. لیو بوور می‌گوید: «ورنر پنتون جذب پتانسیل پلاستیک شد، ماده‌ای نوآورانه در دهه ۱۹۵۰. هدف او ساخت یک صندلی راحت و یک‌تکه بود که بتوان در هر مکانی از آن استفاده کرد.»
این صندلی یکپارچه، اولین نمونه تمام پلاستیکی با سازه یک‌تکه و طراحی کانتی‌لیور بود. ورنر بیش از ده سال تحقیق و توسعه انجام داد و چندین سال طول کشید تا تولیدکننده مناسبی پیدا کند. در نهایت، این صندلی در سال ۱۹۶۷ از طریق شرکت ویترا به صورت انبوه تولید شد. لیو بور می‌افزاید: «نوآوری پیشگامانه ورنر بسیار مورد تحسین قرار گرفت و او جوایز متعددی دریافت کرد.»
صندلی PLANTER
سال ساخت: ۱۹۶۶ میلادی
طراح: وارن پلنتر
محل ساخت: امریکا
انحنای صندلی Platner هرگز کسی را این‌قدر خوب فریب نداده است. هر صندلی با جوش دادن حداکثر ۱۰۰۰ میله فولادی با روکش نیکل ساخته می‌شود. این صندلی که توسط طراح آمریکایی وارن پلنتر طراحی شده، اقتباسی هوشمندانه از سبک صندلی‌های لویی پانزدهم است و شکلی زیبا و ظریف دارد که بدون نیاز به جلب توجه پر سر و صدا، نگاه‌ها را به خود جذب می‌کند. اکنون این صندلی با روکش طلای ۱۸ عیار نیز عرضه می‌شود که گزینه‌ای بسیار مناسب برای علاقه‌مندان به لوکس‌گرایی است.
صندلی WIGGLE
سال ساخت: ۱۹۷۲ میلادی
طراح: فرانک گری
محل ساخت: امریکا
در دهه ۱۹۶۰، طراحان مبلمان به دنبال جایگزینی برای پلاستیک بودند که بتواند با انعطاف‌پذیری آن رقابت کند. در اوایل دهه ۷۰، فرانک گری، معمار کانادایی‌الاصل، با توده‌ای از مقوای موجدار که بیرون دفترش در لس‌آنجلس افتاده بود، شروع به آزمایش کرد. مقوای موجدار در آن زمان کمتر مورد توجه بود، اما گری ایده‌ای نو داشت: او مقواها را با نوارهای متناوب به هم چسباند تا ماده‌ای محکم و بادوام بسازد. در سال ۱۹۷۲، او مجموعه مبلمان Easy Edges را معرفی کرد که صندلی Wiggle Side، گل سر سبد آن بود. این صندلی با ویژگی‌های انتزاعی و شکل تندیس‌گونه‌اش، مانند دیگر آثار معماری مشهور گری، نمایانگر نوآوری است؛ تکنیکی که پیش‌تر برای چنین ماده‌ای مبتنی بر کاغذ، واقعاً غیرقابل تصور بود.
صندلی LOUIS GHOST
سال ساخت: ۲۰۰۲ میلادی
طراح: فیلیپ استارک
محل ساخت: فرانسه
الهام از گذشته همچنان به نوآوری‌های معاصر جهت می‌دهد. صندلی Louis Ghost که در سال ۲۰۰۲ توسط معمار فرانسوی فیلیپ استارک برای شرکت ایتالیایی Kartell طراحی شد، بازتفسیر تازه‌ای از ظرافت و شکوه سبک فرانسوی ارائه می‌دهد. میلر می‌نویسد: «فرآیند فنی ساخت این صندلی شفاف، سفری دشوار و پیچیده بود که نیازمند تحقیقات فراوان بود. اما پس از موفقیت، استارک و شرکت Kartell توانستند فرم‌های پیچیده‌تر را نیز تولید کنند.» نتیجه، نخستین صندلی‌های پلی‌کربنات کاملاً شفاف جهان بود. صندلی Louis Ghost که یکی از پرفروش‌ترین صندلی‌های قرن بیست و یکم به شمار می‌رود، ترکیبی مناسب از سبک کلاسیک و مدرن را به نمایش گذاشت.
صندلی ROLY-POLY
سال ساخت: ۲۰۱۴ میلادی
طراح: فی توگود
محل ساخت: انگلستان
گاهی چیزها آنقدر زیبا هستند که نیازی به گذشت زمان برای کلاسیک شدن ندارند. صندلی Roly-Poly که در سال ۲۰۱۴ توسط طراح بریتانیایی فی توگود پس از تولد اولین فرزندش طراحی شد، از نیاز واقعی او برای یک صندلی راحت و کم‌ارتفاع شکل گرفت. فی در آن زمان باردار بود و به دنبال صندلی‌ای نرم و راحت می‌گشت. این صندلی با پایه‌های درشت و لبه‌های نرم، ظاهری مجسمه‌گون، جسورانه و جالب دارد که می‌توان آن را هم در فضای داخلی و هم در فضای بیرونی استفاده کرد. در ابتدا از فایبرگلاس ساخته شده بود، اما اکنون در متریال و رنگ‌های متنوعی عرضه می‌شود که هم برای طرفداران ماکسیمالیسم و هم مینیمالیسم جذاب است.